RÖPORTAJ

Yazarın okuyucularına bir konuyu inandırmak için kişi, eşya, eser ya da  yer ile ilgili yaptığı incelemeleri fotoğraflarla süsleyerek kendi görüşlerini de katarak yazdığı gazete ve dergi yazılarına röportaj denir.

Röportaj, gazeteciliğin gelişmesi ile ortaya çıkmıştır. Gazetecilerin uyguladığı bir türdür. Radyo ve televizyonlar röportaj aracı konumundadır.

Bu sözcük Latince toplamak getirmek anlamındadır. Türk edebiyatında 1960 yılından sonra halkın sorunlarını yansıtmak gazetelerin vazgeçilmez bir birimi olan röportajla sağlanmıştır.

Başlıca özellikleri;

1-  Yazar bilgiden başka izlenimlerini, görüşlerini, düşüncelerini yazmalıdır.

2-  Röportajdaki konu iyice öğrenilmeli, gerekli incelemeler yapılmalı, gerekli belgeler toplanmalıdır.

3-  Röportajda öznellik hakimdir. Gerçekleri öznel yaşamla harmanlar.

4-  Birinci  tekil kişi ağzından yazılır.

5-  İnsanların söze katılmaları anlatımı canlandırır.

6-  Kaleme alınan olay bizzat yaşanmış olmalıdır.

7-  Röportajda öykülemeye ağırlık verilmelidir. Okuyucuda heyecan yaratmalı, özelden  genele gidilmelidir.

8-  İyi bir röportajda gezip görülen yerlerin yorumlanması ya da değerlendirmesi olmalıdır.

Dünya edebiyatında; Jack London, Heming Way, Selohow Sortre, röportaj örneği vermiş sanatçılardır.

Türk edebiyatında: Rujen Eşref Ünaydın, Falih Rıfkı Atay, Abdi İpekçi, Fikret Otyam, Yaşar Kemal, Mete Akyol, Mustafa Ekmekçi, Halit Çapın, Dursun Akşam röportaj örneği vermiştir.

Röportajda konularına göre üç’e ayrılır:

1-  Bir yeri konu alan röportajlar; Bu röportajlarda ya da tanıtılan yeri, yaşamı her yönüyle bilinir. Farklı yönleri fotoğraflarla filmlerle kanıtlanır.

2-  Eşyayı konu alan röportajlar; Eşyanın dikkat çekici özelliği, düşündürücü özellikleri ele alınır.

3-  İnsanı konu alan röportajlar; Belli bir üne kavuşmuş kimselerin, dikkat çeken ve düşündüren yönleri belirtilir. Fotoğraflarla desteklenir.

*  Röportajlarda ses kayıtları, fotoğraflar, filmler vb. teknolojik aletler inandırıcılık kazandıran öğelerdir.

*  Röportaj metinlerinde öyküleyici, betimleyici, öğretici ve açıklayıcı anlatım türleri kullanılır.

Röportaj’ın Diğer Edebi Türlerden Farkları

1-  Haber Yazısı ile Röportaj arasındaki fark

Haber yazılarında haber, olduğu gibi objektif yansıtılır. Röportajda yazarın kişisel görüşleri vardır. Haberin genişletilmiş halidir.

2- Röportaj ile Gezi Yazısı’nın farkı

Gezi yazılarında fotoğraf, resim gibi belgeler bulunmaz. Röportajlarda resimlere, fotoğraflara yer verilir.

Gezi yazılarında insan konuşmalarına (diyaloglara) yer verilmez. Röportajda konuşmalara yer verilir.

Gezi Yazısı ile Röportaj’ın Benzer Yönleri

1-  Her iki tür de bilgilendirme amaçlıdır.

2-  Her iki tür de haber yazısıdır.

3-  Gözlem önemlidir.

Röportaj ile Biyografi’nin Farkı

Röportajlarda konuşmalara yer verilirken biyografide yoktur.

Röportajlarda kişisel yorum varken biyografilerde yoktur.

Röportajlar yaşayan sanatçılarla yapılır. Biyografiler belgelere dayandırılarak yapılır.

Röportaj Sunuş Biçimine Göre İki’ye Ayrılır

1-  Amerikan Röportajı: Bu tür röportajlarda giriş bölümünde okuyucu beklenmedik bir giriş karşılaşması yapılır. En son söylenmesi gereken sözcükler en önce söylenir. Okuyucu adeta bir şok yaşar, böylece bir dikkat çekilir.

2-  Alman Röportajı: Yazar, konuyu anlatırken yazıya kendini katar. Konuyu kendi eksininde anlatır.

Gönderen: Seyithan TEMEL

Başka Bir Kaynak

1) Konusu bir soruşturma, araştırma olan gazete veya dergi yazısı.

2) Radyo ve TV habercisinin araştırma ve soruşturma sonucunda hazırlamış olduğu program, mülakat.

Röportajın özellikleri:

Genellikle gazete ve dergilerde yayımlanan yazı türüdür.

20.yüzyılda gazete ve gazete çevresinde gelişmiştir.

Röportajda gözlem ve araştırma önemlidir. Röportajcı bunu yaparken ilgililerin bilgisine de başvurur.

Röportajcının amacı, konuyu çarpıtmadan belgesel olarak okuyucuya sunmak, okuyucuyu konun içinde yaşatmak, kamuoyunu aydınlatmaktır.

Röportaj, tek bir yazı olabileceği gibi, aynı konuda dizi yazı da olabilir.

Yazılan olaylar bizzat yaşanmış olmalıdır.

Kısa cümlelerle metin hareketli hale getirilmelidir.

Röportaj metinlerinde öyküleyici, betimleyici, öğretici ve açıklayıcı anlatım türleri kullanılabilir.

Röportaj metinlerinde dil, ağırlıklı olarak göndergesel işlevde kullanılır.

Konu ile ilgili fotoğraf, belge ve filmlere yer verilir.

Röportaj yazarı, kendi görüş ve düşüncelerini de katar.

Belli bir plana göre yazar.

Konularına Göre Röportajlar:

1)Bir Yeri Konu Alan Röportajlar: Röportaj yapılan yerde sürdürülen yaşam her yönüyle bilinir,farklı yönleri film,ses ve fotoğraflarla kanıtlanır

2)Eşyayı Konu Alan Röportajlar: Konu olan eşya her yönüyle bilinir,eşyanın dikkat çekici ve düşündürücü yönleri ele alınır.

3)İnsanı Konu Alan Röportajlar: Belli bir alanda üne kavuşmuş kişilerin dikkat çeken ve düşündüren yönleri belirtilir.

Sunuş Biçimi Bakımından Röportajlar:

1)Amerikan Röportajı: Yazıya en kuvvetli yönüyle girilir. En son söylenmesi gereken kelimeler, en önce söylenir.
Okuyucunun hiç beklenilmeyen bir girişle karşılaşması, ilk paragrafın sürpriz uyandırması, giriş bölümünün adeta
şok bölümü olması bu tip röportajın en önemli özelliğidir.

2)Alman Röportajı: Bu röportajda, yazar konuyu işlerken yazıya kendini katar; konu hep “ben” ekseni etrafında döner
Röportaj Yazılarının Diğer Yazın Türleriyle Karşılaştırılması:

* Haber yazılarında olaylar olduğu gibi aktarılırken röportajda yazarın duygu ve düşünceleri katılır. Dolayısıyla haberin genişletilmiş halidir.
* Röportajla gezi yazısı iç içedir. İkisinde de gözlem önemlidir. Röportajdaki fotoğraf, resim gibi belgeler gezi yazısında yoktur. Gezi yazılarında insan konuşmalarına fazla yer verilmez.
* Röportajlarda anlatılan kişinin konuşmalarına yer verilirken biyografide bu olmayabilir. Genelde röportajlar yaşayan sanatçılarla yapılır. Biyografiler de röportajlar gibi belgelere dayandırılır. Ancak biyografilerde hayatı yazılan kişi hakkında yorum yapılmaz. Röportajlarda ise kişisel yorum vardır.

Önemli Röportaj Yazarlarımız:
Ruşen Eşref Ünaydın
Hikmet Feridun Es
Mete Akyol
Yaşar Kemal
Ömer Sami Coşar

Engin SALKIN

Bu Sayfa Yeterli Gelmedi mi Sorun Değil, Aşağıdaki Dosyamızla da İlgilenebilirsiniz.

• Röportaj Türü (Türk Dili ve Edebiyatı Öğrt. – Halil İbrahim ASLANHAN)

• Röportaj ve Özellikleri ( Engin SALKIN)