Custom Search

Türkiye’de Şiir Kuramı Üzerine Bir Kaynakça Denemesi

19 Ocak 2013

Şiir, insanoğlunun ilk edebi ürünüdür. Şiir nedir, şair kimdir, şiir sanatının sahip olması gereken özellikler nelerdir gibi sorular, şairlerin, araştırmacı ve eleştirmenlerin yüzyıllardır üzerinde durdukları temel problemler olmuştur. Ve her toplum, her çağ, her ozan bu sorulara farklı yanıtlar vermiştir. Yaşadığımız çağda da, şiir hakkındaki araştırmaların kuramsal bir temele dayandırılması yolunda pek çok çalışma yapılmıştır, yapılmaktadır. Şiir yazma yolları, şiirin ögeleri ve özellikleri, şiir ile diğer sanat ve bilim dalları arasındaki ilişkiler üzerine Batıda makaleler, kitaplar yazıldığı halde, Türkiye’de bu konuda çok fazla yayın bulunmadığı görülmektedir. Bunun nedenini, bizde egemen olan tavrın şiir veya şair eleştirisine dayalı olmasında aramak mümkündür. Oysa şiir kuramı, bir tek şiiri veya bir tek şairi değil, doğrudan doğruya şiirin kendisini ele alarak incelemeye; bu kavramın konum, durum ve değerini belirlemeye yönelik bir araştırma alanıdır. Yirminci yüzyılda Türkiye’de şiir hakkında yazılmış telif ve çeviri eserlerin bibliyografik olarak saptanmasını amaçlayan “Türkiye’de Şiir Kuramı Üzerine Bir Kaynakça Denemesi” başlıklı çalışmanın ortaya çıkış nedeni de bu açıdan düşünülmelidir.

Türkiye Makaleler Bibliyografyası, Türkiye Bibliyografyası ile 90 çeşit dergi-gazeteyi ve 80 adet kitabı kapsayan toplam 549 eserden oluşan bu kaynakçada, en eski tarihli telif yazı 1930 yılına (Tanpınar) ve en eski çeviri 1954 yılına (Eliot) aittir. Kaynakça dikkatle incelendiğinde görülecektir ki, Türkiye’de şiir hakkında yazılanların çoğunda imza, aynı zamanda şair olan kişilere aittir ve şiir kuramı üzerinde profesyonel anlamda çalışan bilim adamı-incelemeci yazar sayısı oldukça azdır; üstelik böyle araştırmacıların adlarına ancak son 20-25 yıllık süre içinde rastlanabilmektedir. Dolayısıyla, bu tür bir şiir kuramı kaynakçasına, şairlerin şiir hakkındaki yazılarının toplandığı bazı deneme-inceleme kitaplarının da alınmasının nedeni, sanatçıların, şiire ve şaire ait tanımlamalarının, konu hakkında araştırma yapan kişilere yardımcı olacağının düşünülmesidir. Bununla birlikte kaynakça hazırlanırken, bir şiirin ya da bir şairin eleştirisini, bir dönemin şiir anlayışını, bir şiir akımının özelliklerini esas alan yazılar özellikle kapsam dışı bırakılmış; doğrudan doğruya ‘şiir’in anlamını, işlevini, niteliklerini, bağıntılarını, ögelerini çözmeyi amaçlayan yazıların belirlenmesine çalışılmıştır. Aşağıdaki kaynakça içerik olarak değerlendirildiğinde şu konular ile karşılaşılacaktır: Şiir nedir? – Şiir sanatı – Şiirin  doğuşu, kaynakları ve oluşumu – Şiir nasıl yazılır? – Şair ve şiir – Şiir ve okuyucu – Şiir ve düzyazı – Şiir ile mitoloji, felsefe,  mantık, retorik, müzik, resim, tarih, sinema, iktisat vb. arasındaki bağıntılar – Dilbilim açısından şiir – Yapısal özellikleri bakımından şiir – Şiirin ögeleri – Şiir dili – Şiirsel söyleyiş – Şiir eleştirisi – Şiir çevirisi. 160 adet çeviri ve 389 adet telif yazıyı kapsayan bu kaynakça, Türkiye’de şiir kuramı hakkında yapılan çalışmaların azlığına ve araştırma alanının boşluğuna dikkat çekmek amacını taşıyan bir giriş denemesi olup, yeni kaynaklar ve incelemelerle genişletilmeye  açıktır.

Etiketler:

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.