1)  Metinler kaça ayrılır?

2)  Sanatsal metinler kaça ayrılır?

3)  Olay çevresinde gelişen metinler kaça ayrılır?

4)  Anlatmaya bağlı metinler nelerdir?

5)  Göstermeye bağlı metinler kaça ayrılır?

6)  Geleneksel Türk Tiyatrosu kaça ayrılır?

7)  Modern tiyatro kaça ayrılır?

8)  Öğretici metinler kaça ayrılır?

9)  Gazete çevresinde gelişen metinler kaça ayrılır?

10)           Kişisel hayatı konu alan metinler kaça ayrılır?

11)           Edebi metinlerin özelliklerini yazınız.

12)           Öğretici metinlerin özelliklerini yazınız.

13)           Mektup nedir?

14)           Mektubun özelliklerini yazınız.

15)           Mektup türünde eser veren bazı sanatçıların isimlerini eserleriyle birlikte yazınız.

16)           Mektup türlerini yazınız.

17)           Özel mektup nedir?

18)           Özel mektubun özelliklerini yazınız.

19)           İş mektubu nedir?

20)           Resmi mektup nedir?

21)           Resmi mektubun özelliklerini yazınız.

22)           Açık mektup nedir?

23)           Günlük nedir?

24)           Günlüğün özelliklerini yazınız.

25)           Günlük türünde eser veren sanatçıları ve eserlerini yazınız.

26)           Anı nedir?

27)           Anının özelliklerini yazınız.

28)           Anı ile günlük arasındaki farkları yazınız.

29)           Anı türündeki eserleri yazınız.

30)           Dünyadaki ilk anı ………………………………………………………………………….

31)           Türk edebiyatında ki ilk anı ………………………………………………………………….

32)           Biyografi nedir?

33)           Otobiyografi nedir?

34)           Monografi nedir?

35)           Biyografinin özelliklerini yazınız.

36)           Eski edebiyatta biyografi ………………………………………………’dir.

37)           Divan edebiyatında biyografiye ……………………….. denilirdi.

38)           Biyografik roman nedir?

39)           Batı etkisindeki biyografi eserleri nelerdir?

40)           Divan edebiyatında şairlerin hayatlarını inceleyen eserlere …………………………… denmiştir.

 CEVAPLAR:

1)  Metinler sanatsal (edebi) metinler ve öğretici metinler olmak üzere ikiye ayrılır.

2)  Sanatsal metinler “Olay Çevresinde Gelişen Metinler” ve “Coşku ve Heyecan Dile Getiren Metinler (Şiir)” olmak üzere ikiye ayrılır.

3)  Olay çevresinde gelişen metinler “Anlatmaya Bağlı Metinler” ve “Göstermeye Bağlı Metinler” olmak üzere ikiye ayrılır.

4)  Anlatmaya bağlı metinler; roman, hikâye, manzum hikâye, halk hikâyesi, mesnevi, destan ve masal olmak üzere yedi tanedir.

5)  Göstermeye bağlı metinler, “Geleneksel Türk Tiyatrosu” ve “Modern Tiyatro” olmak üzere ikiye ayrılır.

6)  Geleneksel Türk Tiyatrosu; “Karagöz” , “Meddah”, “Köy Seyirlik Oyunları” ve “Orta Oyunu” olmak üzere 4 tanedir.

7)  Modern tiyatro; “Komedi”, “Dram” ve “Trajedi” olmak üzere üçe ayrılır.

8)  Öğretici metinler; “Kişisel Hayatı Konu Alan”, “Gazete Çevresinde Gelişen”, “Tarihi Metinler”, “Bilimsel Metinler” ve “Felsefi Metinler” olarak beşe ayrılır.

9)  Gazete çevresinde gelişen öğretici metinler; “Deneme”, “Eleştiri”, “Sohbet”, “Fıkra”, “Makale”, “Röportaj”.

10)           Kişisel hayatı konu alan öğretici metinler; “Günlük”, “Anı”, “Biyografi”, “Otobiyografi”, “Mektup”, “Gezi Yazısı”.

11)           Edebi metinler olay, kişi, yer ve zaman ögelerinden oluşur.

Okuyucuya bilgi vermek onu aydınlatmak amacıyla değil, estetik zevk vermek, güzel vakit geçirtmek ve heyecan uyandırmak amacıyla yazılır.

Sözcüklerin ve durumların kanıtlanma zorunluğu yoktur.

Sözcüklerde söz sanatlarına ve mecazlara bolca yer verilir.

Her okuyan, okuduğundan farklı şeyler anlar.

Her okunduğunda yeni yeni anlamlar kazanır.

Kurmacadırlar, özneldirler ve tektirler.

12)Okuyucuya bilgi vermek, aydınlatmak, yönlendirmek, tutum ve davranışlarında değişiklik yaratmak amacıyla yazılan metinlerdir.
Dil göndergesel işlevinde kullanılır.
Sözcükler temel anlamlarıyla, söz sanatlarına yer verilmeden sade bir şekilde kullanılır.

Üslup kaygısı yoktur.
Öğretici metinlerde düşünce örgüsü vardır.

13) Mektup; bir şeyi haber vermek, sormak, istemek, bir meseleyi tartışmak, sevinç ve üzüntüleri dile getirmek amacıyla kişilere veya kurumlara posta yoluyla gönderilen yazılara mektup denir.

14) Tanzimatla yaygınlaşmıştır. Divan edebiyatında bu türün tümünün toplandığı eserlere “münşeat” denirdi. Roman, hikâye, gezi yazısı, fıkra, eleştiri, şiir gibi türlerde mektup anlatım türü olarak kullanılabilir. Mektupta kullanılan anlatım türleri; açıklayıcı anlatım, öyküleyici anlatım ve betimleyici anlatımdır. Mektupta dilin göndergesel, şiirsel ve alıcıyı harekete geçirme işlevleri kullanılır.

15)Ali Şir Nevai – Münşeat, Namık Kemal – Hususi Mektuplar,
Muallim Naci – Mektuplarım, Ziya Gökalp – Limni ve Malta Mektupları,
Cahit Sıtkı Tarancı – Ziya’ya Mektuplar, Yaşar Nabi Nayır – Dost Mektupları
Ahmet Hamdi Tanpınar – Mektuplar, Nazım Hikmet Ran – Kemal Tahir’e Mapushaneden Mektuplar

16) Mektup türleri; “Özel Mektuplar, Edebi Mektuplar”, “İş Mektupları”, “Resmi Mektuplar (Dilekçeler)” , “Açık Mektuplar”.

17) Kişilerin tanıdıklarıyla duygu ve düşüncelerini paylaşmak amacıyla birbirlerine yazdıkları mektuplara özel mektup denir.

18) Özel mektubun özellikleri;
Edebi mektuplarda özel mektuplara girer. Özel mektuplarda sol üst köşeye hitap, sağ üst köşeye tarih ve yer, sol alt köşeye adres, sağ alt köşeye ad soyad yazılır ve imza atılır. Fuzuli – Şikâyetname önemli bir örneğidir.

19) İş mektubu; iş veya ticaretle uğraşan özel kurum ya da kuruluşların arasındaki yazışmalardır. Resmi bir dil kullanılır.

20) Resmi mektuplar; Kişilerin bir dileği ya da durumu bildirmek amacıyla kurum ve kuruluşlara yazdığı mektuplardır.

21) Resmi mektupların özelikleri;
Çizgisiz kâğıt kullanılır.
Ciddi bir anlatım vardır.
Hitap bölümünde makam adı kâğıt ortalanarak yazılır.
Kurum adının sağ altına kurumun bulunduğu şehir yazılır.
Sağ alt köşeye ad soyad yazılır ve imza atılır.
Sol alt köşeye gönderenin adresi yazılır.
Dilekçe bir durum belirtiyorsa “bilgilerinize arz ederim.” , bir istek bildiriyorsa “gereğinin yapılmasını arz/rica ederim” yazılır.
Arz: Üst makamlara. Rica: Alt makamlara.

22) Açık mektup; bir düşünceyi, bir tezi savunmak, bir görüşü açıklamak amacıyla gazete, dergi, televizyon, internet, mail aracılıyla yayımlanan geniş kitleleri ilgilendiren yazılara denir.

23) Günlük; kişilerin, duygu ve düşüncelerini, yaşadıklarını tarih belirterek günü gününe yazmasına denir.

24) Günlüğün özellikleri; anılardan farkı günü gününe yazılmasıdır. Dilin heyecana bağlı işleviyle yazılır. Tarih sağ üst köşede belirtilir. Öyküleyici anlatım vardır. Özneldirler. Divan edebiyatındaki adı “Ruzname” dir. Yayımlanmış ilk günlük, Direktör Ali Bey – Seyahat Jurnali’ dir.

25)Direktör Ali Bey – Seyahat Jurnali

Ruzname – Ömer Seyfettin
Nurullah Ataç – Günce
Salah Birsel – Günlük
Oğuz Atay – Günlük
Ece Ayhan – Başı Bozuk Günceler
İlhan Berk – El Yazılarıma Vuruyor Güneş
Cemal Süreya – Günler
Tomris Uyar – Gündönümü, Sesler

26)Kişilerin, tanık oldukları ya da hayatındaki önemli olayları, olguları bilgi ve gözlemlerine dayanarak anlattığı düz yazı türüdür.

27)Anının özellikleri: Günü gününe değil, üzerinden belli bir zaman geçtikten sonra yazılır. İnandırıcılığı artırmak için; günlük, mektup, gazete, dergi gibi türlerden kanıtlar gösterilir. Nesnel ve içten olmalıdır. Kahraman anlatıcının bakış açısıyla yazılır. Dil göndergesel işlevinde kullanılır.

28)Günlük yaşanırken, anı yaşandıktan sonra yazılır.
Anı yazarların yaşlılık dönemlerinde yazdıkları hayatındaki önemli olayları nesnellikle anlattıkları yazı türüdür.
Günlük ise öznel, içten, derin, ve ruhun derinliklerinden kopup gelen bir duygu ve düşünce yazısıdır.
Anılar kurmacadır, günlüklerde ise yoğun düşünceler vardır.

29) Anı türündeki eserler;
Namık Kemal – Magosa Mektupları
Ziya Paşa – Defter’i Âmâl
Falih Rıfkı Atay – Kırk Yıl, Saray ve Ötesi
Halide Edip Adıvar – Mor Salkımlı Ev
Abdülhak Şinasi Hisar – Boğaziçi Yalıları
Cenap Şehabettin – Hac Yolunda

30) Dünyadaki ilk anı ……Ksenhop -Anabasis…’dir.

31)Türk Edebiyatı’nda ki ilk anı …..Babür Şah – Babürname…’dir.

32)Biyografi; topluma mal olmuş kişilerin yaşadıklarını, yapıtlarını, yaşadığı döneme katkılarını anlatan yazılara ve kitaplara denir.

33)Kişilerin kendi hayat hikâyesini anlattığı yazı türüne otobiyografi denir.

34)Bilimsel bir konuyu ya da bir yazarın yaşadıklarını, kişiliğini, eserlerini ayrıntılı olarak inceleyen yazı türüne monografi denir.

35) Biyografinin özellikleri: Otobiyografide anlatıcı yazarın kendisidir yani kahraman bakış açısına sahip anlatıcı ama biyografilerde anlatıcı yazarın kendisi değildir. Bilgi ve belgelere dayandırılmalıdır, söylentilere yer verilmemelidir. Nesnel olmalıdır. Biyografide dil göndergesel işlevinde kullanılır. Anlatım türü olarak öğretici ve öyküleyici anlatım türü kullanılır.

36) Eski edebiyatta biyografi ………………Tezkire………………………………’dir.

37) Divan edebiyatında biyografiye …………Tercüme-i Hal……………. denir.

38)Ünlü kişilerin hayatlarını konu edinen romanlara biyografik roman denir.

39) Batı etkisinde gelişen biyografi eserleri;
Namık Kemal – Evrak-ı Perişan
Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Atatürk
Şevket Süreya Aydemir – Tek Adam – İkinci Adam

40)Divan edebiyatında şairlerin hayatlarını inceleyen eserlere ………Şuara Tezkiresi…………………denmiştir.

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
Nurselin TAŞKIN