TÜRK EDEBİYATI

……….

Türk edebiyatına ısındırmak için zihnî ve ruhî hazırlığa ihtiyaç vardır. Bir İçere anlaşıldı ve zevkine varıldı mı, eski Türk edebi­yatı gözlerimizin önünde yeni ufuklar açar.

İslâmî devir Türk edebiyatı, bu devir Türk sanat ve medeni­yetini aydınlatan bir ışıktır da. Bu edebiyatta ele alınan başlıca konular: a) Din, daha ziyade tasavvuf, b) Savaş (Gaza), c) Aşk ve yaşama sevinci, ç) Tabiat, d) Sanat: mimarî, musikî v.s. dir.

Mevlânâ ve Yunus Emre^fden itibaren, Anadolu’da Tann ve insan sevgisini işleyen çok zengin bir tasavvuf edebiyatı gelişmiştir. Atalarımız asırlarca bu sevgi ile beslenmiştir. Türkiye’de Kur’an’dan sonra en çok Mevlânâ’nın Mesnevî’si okunmuştur. Mevlânâ, eserlerini devrin kültür geleneğine uyarak Farsça yazmış olmakla beraber, aslen Türktür. Şahsiyeti, tarikati ve tesiri koca bir çınar gibi Türk topraklarında büyümüştür. Mevlânâ, dünyanın en büyük şair ve mistiklerinin yanında yer alacak bir dâhidir.

Türkiye Malazgirt savaşından sonra yapılan yüzlerce savaş sayesinde bir Türk vatanı olmuş ve korunmuştur, islâm imanı ile yoğrulan bu savaşlara “gaza”, onlara katılanlara “gazi” adı verilir. Anadolu Türk edebiyatında “gaza” ve “gaziler”i tasvir eden yüzlerce eser yazılmıştır. Onlar eski Türk destanlarının de­vamıdır. “Gazavatnâme” adını alan bu eserler Anadolu Türk dev­letinin nasıl kurulduğunu anlatır.

Türk halk ve aydın edebiyatında aşk ve yaşama sevinci de geniş bir yer tutar. Sosyal tabakalan, dilleri ve üslûpları ayn ol­makla beraber, Karacaoğlan ile Nedim, bu konuda birleşirler. Di­van şiiri, baştan sona aşk ve yaşama sevincini ifade eden şiirlerle doludur.

Türklerde tabiat ve sanat zevki çok yaygındır. Bunu min­yatür ve mimarî sanat eserlerinde gördüğümüz gibi, edebiyatta da görürüz. Eski Türk edebiyatında ölüm ve fânilik duygusuna da sık sık rastlanz. Fakat bunlar Tanrı, hayat, aşk ve tabiatın güzelliğini daha derin bir şekilde hissettiren bir fon müziği vazife­sini görürler.

Eski Türk edebiyatında insanı yücelten, sevmeğe, iyilik yap­mağa, yaşamağa, düşünmeğe sevkeden konular ön planda gelir.

Biz de bugün onu incelerken, bu tarafları üzerinde durmalı; ses, kültür, hafıza ve zevkimize eski şairlerimizin güzel beyit ve mısralarını katarak, ruhumuzu zenginleştirmeliyiz.

                                 Mehmet Kaplan

(Aşağıdaki soruları metne bağlı olarak cevaplayınız.)

1-İslâmî devir Türk edebiyatında işlenen başlıca konular nelerdir?

 Dosyanın Tamamını İndirmek İçin Tıklayın

Alp KISA