Batı Edebiyatı ve Edebi Akımlar – 3
BATI EDEBİYATI VE EDEBİ AKIMLAR
Eski Yunan şiir türlerini Fransız Edebiyatı’na sokan Ronsard (1524-1585), Gargantua ve Pantagiuel adlı romanlarıyla Rabelais (1490-1533), Denemeler’iyle özgür düşüncenin öncüsü olan Mantaigne (1533-1592) Rönesans döneminin Fransız yazarlarıdır. İngiliz Rönesansçıları arasında William Shakespeare’in (1564-1616) özel bir yeri vardır. İnsanın olumlu, olumsuz bütün yönsemelerini ustaca işlemesi, oyunlarının çağları aşmasının temel nedenidir. Tragedyaları: Romeo ve Juliet, Hamlet, Macbeth, Othello, Kral Lear; komedyaları: Venedik Taciri, Yanlışlıklar Komedyası, Windsor’lu Şen Kadınlar…
Oyunlarını hem şiir, hem düzyazı, hem de ikisinin karışımıyla yazmıştır. Her sınıftan insanın duygu ve tutku dünyasına girerek “klasisizm”i aşmış “romantizm”in ilham kaynağı olmuştur.
Thomas More (1478-1535) da İngiliz Rönesans’ının önemli temsilcilerindendir. Utapiaadlı yapıtıyla kötülüğün, bencilliğin insanların birbirini severek yaşadığı bir dünyanın özlemini dile getirir. Bilimsel düşünüş ve yöntemin babası Denemeleradlı yapıtıyla Francis Bacon (1561-1626), Peri Kraliçeadlı şiirleriyle Elmund Spenser (1552-1599), Kaybolmuş Cennetadlı destanıyla John Milton (1608-1674)da İngiliz Rönesansçılarındandır.
HÜMANİZM VE RÖNESANS
(15.yy – 16.yy’ın ilk yarısı)
İTALYA’DA
•DANTE (1253–1321)
İtalyan edebiyatının en büyük şairidir. Büyük bir hümanisttir. Rönesans’ı hazırlayanların başında yer alır. Lirik aşk şiirleriyle tanınır.
İLAHİ KOMEDYA (Cehennem-Araf-Cennet), DENEMELER, YENİ HAYAT
•PETRARCA (1304–1374)
Lirik şiirin kurucusu. “AFRİKA“ adlı Lâtince destanı ve “MEKTUPLAR” adlı eseri ile ün yapmıştır.
•BOCCACİO (1313–1373
Küçük hikâye türünün kurucusu
DECAMERON
•ARİOSTA (1474–1533) Epik Şiir
ÇILGIN ORLANDO, yapma bir destandır.
•TASSO (1544–1595) Epik Şiir
KURTARILMIŞ KUDÜS, yapma destandır. Eserinin konusunu 1. Haçlı Seferi’nden almıştır.
•MACCHİAVELLİ (1469–1527) Ülke birliğinin sağlanıp korunması, devlet yönetimi olarak yaşam ve insan davranışları konusunda görüşlerini içeren “ PRENS “ adlı eseriyle tanınır.
FRANSA’DA
•VİLLON (15.yy)
Fransız edebiyatının ilk lirik şairi; Ortaçağ’dan Rönesans’a geçiş dönemi
•RONSARD (16.yy)
Eski yunan şiir türlerini Fransız edebiyatına sokar. Fransız şiirinin temelini atan sanatçı olarak nitelenir.
•REBALAİS (16.yy) Roman
GARGANTUA, PANTAQRUEL
•MONTAİGNE (16.yy) Deneme türü
DENEMELER
NOT: DANTE, PETRARCA, BOCCACİO,REBALAİS, MONTAİGNE, RONSART İLK HÜMANİSTLER OLARAK BİLİNİRLER
İSPANYA’DA
•CERVANTES (16.yy)Roman türü
DONKİŞOT
İNGİLTERE’DE
•SHAKESPEARE(16.yy) Tiyatro, romantizmin habercisi.
DRAMLARI: ROMEO VE JULİET, HAMLET, KRAL LEAR, MACBETH, OTHELLO, JULES CESAR…
KOMEDYALARI: VENEDİK TACİRİ,
YANLIŞLIKLAR KAMEDYASI, WİNDSORLU
ŞEN KADINLAR…
(SONELER)
•BACON (16/17.yy)
DENEMELER
•THOMAS MORE (15/16.yy)
UTOPIA
•MİLTON (17.yy)
KAYBEDİLMİŞ CENNET
EDEBİYAT AKIMLARI
Sanat ve edebiyatın yüzyıllar boyu süren gelişmesine bakıldığında bu gelişmenin içinde yeşerdiği toplumun yapısındaki gelişme ve değişmelerle sıkı bir ilişki içinde olduğu görülür.
Düşünce sistemleri de toplumsal gelişmeye denk düştü-ğü zaman bu gelişmenin önünü açan, onu hızlandıran bir rol oynar. Bu nedenle sanat ve edebiyatın iki ayağı vardır: Düşünce sistemi ve toplumsal yapı.
Bu iki ayağın denk basması, sanat ve edebiyatta ortak duyarlıklar, görüşler ve anlayış sistemleri oluşturur. İşte, sanat ve edebiyatımızdaki bu ortak sistemlere akım denir.
Toplum yaşamındaki gelişme ve değişmeler düşünce sistemine (felsefeye) ve oradan sanat-edebiyata yansır ve sanatçılar yeni anlayışlara yönelir. Her akım böyle bir arayışın sonunda ortaya çıkmış, değişen değer-ler sistemi, akımların birbirini çoğunlukla tepmesini, bazen de aşmasını getirmiştir.
Avrupa kaynaklı belli başlı sanat ve edebiyat akımlarının belirgin izleri, en çok şiir, öykü, roman ve tiyatroda görülür.
Ortaya çıkış sırasına göre edebiyat alanında görülen akımları şöyle sıralayabiliriz:
Yorumlar
Henüz yorum yapılmamış.