ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI

1.  Karanlık kavuştuğu için aşağıdan akan derenin uğultusu daha çok geliyordu. Kalkıp yürümeye başladık. Güneş batmış, bulunduğumuz yer, yerini birden bire artan serin rüzgârlara bırakmıştı. Kazdağının bu yamacında saatlerce sürecek akşam başlamıştı. 

Yukarıdaki parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?      

A) Betimlemeye başvurulmuştur.                      

B) Öyküleyici anlatım kullanılmıştır.

C) Görsel öğelere yer verilmiştir.          

D) İşitme duyusundan yararlanılmıştır.  

E) Dokunma duyusundan yaralanılmıştır.

 

2.  Günümüzde çıkan kitapları bir düşünün. Bir yıl içersinde çıkan kitap sayısı üç yüzün üzerinde. Bu kitapların hepsini okumaya çalışsak bile her gün bir kitap okumak zorundayız. Peki bu kadar kitabın çıkması edebiyatımızı olumsuz etkilemiyor mu? Bence kesinlikle hayır! Çoğunluğun olduğu yerde rekabet olur ve en güzel eserler verilmeye çalışılır. Aynı zamanda kötü olmadan iyiyi seçmemiz mümkün mü?

Yukarıdaki parçanın anlatımında  aşağıdakilerden hangilerine başvurulmuştur?    

A) Açıklama – Betimleme                

B) Tanımlama – Sayısal verilerden yararlanma    

C) Sayısal verilerden yararlanma – Tartışma    

D) Öyküleme – Betimleme

E) Sayısal verilerden yaralanma – Karşılaştırma

 

3. Uyandığımda kentin neresinden geçtiğimi anlayamamıştım. Ama bir pazaryerindeydik. Çiçekçi dükkânını süpüren bir kız gördüm. Sokağı suluyordu. Ortalıkta menekşe kokusu vardı. Otobüs kenara park etti ve içeriden uzun, siyah bıyıklı dükkân sahibi bizi içtenlikle karşıladı ve hafif solmuş mor menekşelerinden bir demet gösterdi.                                                                 

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdaki aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

A) Öyküleme – Tanımlama    

B) Tanık gösterme – Betimleme  

C) Betimleme – Öyküleme    

D) Açıklama – Tartışma       

E) Örneklendirme – Öyküleme

 

4.  Şimdi gövdesi kuş tüyü kadar hafif olmuştu. Çevresinden her rengin tılsımları dökülüyor, bulup kullandığı sözlerde her sesin akisleri duyuluyordu. Bahar bin bir kokusuyla taze rüzgârları, taze ışıkları, taze yağmurları ile gözlerinin önüne seriliyordu.                     

Yukarıdaki parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez    

A) Benzetme yapılmıştır.    

B) Karşılaştırma yapılmıştır.        

C) Gözlem yoluyla ayrıntıları seçme.        

D) Örneklendirme yapılmıştır.        

E) Dokunma duyusundan yaralanılmıştır.

  

5. Kendi çağımızın ödevini, sorumluluğunu taşıyıp, “güzel yarınlar” için uğraş verdiğimiz sürece, doğa da insan doğamız da temiz ve mutlu bir dünyada yaşayacak; bilinçli gelecek kuşaklar da hem kendi çağına, hem de yarınlara yönelik, atalarından kalan kalıtı, bir bayrak yarışçısı sorumluluğuyla kendilerinden sonraki kuşağa vermenin huzuru içinde olacaklardır. Gorki, “kuşlar nasıl uçmak için yaratılmışsa, insanlar da mutlu olmak için yaratılmışlardır.” der. Düş kurmak bir yana, akılsal eğitim–öğretim sürecini işlevselleştirirsek, ne açlık, ne yoksulluk, ne de savaşlar kalır; mutluluğun dışındadır.    

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

A) Öyküleme    B)Betimleme     C) Tanık gösterme      D) Karşılaştırma          E) Tartışma

 

6.  Durdu. Gözleri, etrafımızı saran manzaranın ve biraz evvel anlattığı hikâyenin içinde kaybolmuş gibi büyük ve dalgındı. Şakaklarında tozlarla karışıp sonra kalın çizgiler halinde kuruyan terlerin izleri vardı. Derin derin nefes alıyordu. Bu anda onu, etrafını saran tabiattan ayırmaya imkân yoktu. Akşamın loşluğu içinde topraktan, çiçeklerin arasın- dan fırlayıp büyüyüvermiş bir mahluk gibiydi.

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdaki aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

A) Öyküleme – Örneklendirme            

B) Tanık gösterme – Betimleme  

C) Açıklama – Tartışma         

D) Betimleme – Öyküleme     

E) Tanımlama – Öyküleme

 

7.  Kitabın adının ‘Dert Yorumcusu’ olması bir tesadüf değil elbette.Hatta bu adlandırma, öyküler toplamının genelinin bir tematik vurgusu olarak algılanabilir. Dertler hep vardır; ancak onları anlatacağınız, başka bir deyişle onları yorumlatacağınız kişilerin kim olduğu önemlidir. Lahiri’nin, dünyasına girdiği ya da girmeye çalıştığı kişiler özellikle ikili ilişkilerde oldukça eksiklik taşırlar. Kaç kişi bir barmene, karısının evlilik yıldönümünde kendisine sadece bir süveter verdiğinden yakınabilir ki?

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

A) Tartışma                    B) Öyküleme                C) Betimleme             D) Karşılaştırma              E) Tanık gösterme  

 

8. Bizmerkezcilik, ya da etnosantrizm, bütün kültürlerin temel özelliklerindendir. Yumuşak bir “biz bu yaşam tarzını seviyor, tercih ediyoruz” duygusundan, katı bir “sen de benim gibi olmak zorundasın” tavrına değin türlü derecelerde karşımıza çıkacaktır. Farklı kültür topluluklarına yöneldiğinde ise, kültür emperyalizmi ya da zorla kültürleme süreçlerinin ahlaksal gerekçesini oluşturur.    

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdaki aşağıdakilerden hangilerine başvurulmuştur? 

A) Açıklama – Tanımlama            

B) Açıklama – Örneklendirme                  

C) Örneklendirme – Tartışma                                          

D) Açıklama –  Karşılaştırma         

E) Tanımlama – Karşılaştırma

 

9. İnsanın en önemli buluşu yazıdır. Çünkü söz geçici, yazı kalıcıdır. İnsanlar yazı sayesinde dün ile bugün arsında köprü kurar; her türlü gelişmeleri, duyguları ve düşünceleri yazıyla ölümsüzleştirir. Bizler de bu yazılı metinleri okuyarak, olaylardan, deneyimlerden, gelişmelerden düşüncelerden bilgileniriz. Böylece okuma yoluyla zihnimiz gelişir, kendimizi, ulusumuzu ve bütün dünyayı tanırız.

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdaki aşağıdakilerden hangilerine başvurulmuştur?

A) Açıklama – Tanımlama          

B) Tanımlama – Karşılaştırma      

C) Öyküleme – Betimleme

D) Açıklama –  Karşılaştırma   

E) Tanımlama – Tartışma

 

10.  Trenin hareketine pek az bir vakit kalmıştı. Odacı süklüm püklüm haliyle, fakat oltasına balık dokunduğunu hisseden balıkçının sakin ve emniyetli duruşuyla bekliyordu. Ani bir hareketle odacının eline bir on liralık uzattı. Teşekkür etmeğe bile vakit bulamadan gişelerin bulunduğu yere doğru koşarak uzaklaştı.

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdaki aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?   

A) Öyküleme – Karşılaştırma           

B) Açıklama – Betimleme        

C) Açıklama – Tartışma         

D) Betimleme – Öyküleme   

E) Tanımlama – Betimleme

 

11. Cumhuriyetimizin 82. yıl dönümünü yaşadığımız şu günlerde bile cumhuriyetin tanımı hakkında müthiş bir cehalet var. Cumhuriyet dendiği zaman akla ilk gelen demokrasi kavramıdır. Cumhuriyet demek demokrasi demek mi? Hayır! Cumhuriyet “halka ait” demektir. Saddam’ın Irak’ı da cumhuriyetti İran da cumhuriyet. Bunun yanında demokrasinin beşiği olarak nitelendirilen Avrupa’nın İngiltere, İsveç, Danimarka gibi bazı ülkelerinde demokrasinin en üst düzeyde olmasına rağmen yönetim biçimleri monarşidir.

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdaki aşağıdakilerden hangilerine başvurulmuştur? 

A) Tanık gösterme – Tanımlama – Tartışma    

B) Tanımlama – Örneklendirme – Öyküleme   

C) Betimleme – Tartışma – Örneklendirme   

D) Açıklama –  Tartışma – Betimleme  

E) Tanımlama – Tartışma – Örneklendirme 

 

12. Mini mini kasabanın balkonlu, kuleli, gazinoyu andıran bir konağı vardı. Ama yenileme yapılmamıştı. Sıvanamayan kerpiç duvarlar yer yer açılmış, kumrulara yuva olmuştu. Üst kat penceresiz, sıvasızdı. Kenarda battal bir kireç ocağı biraz ötesinde amelenin çalıştığı zamandan kalma bir sundurma öyle duruyordu. Etrafında ise köpeklerin uğultusu yankılanıyordu.

Yukarıdaki parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?   

A) Öyküleyici anlatım kullanılmıştır.      

B) Betimlemeye başvurulmuştur.

C) Gözlem yoluyla ayrıntılar aktarılmıştır.  

D) Benzetme yapılmıştır.    

E) İşitme duyusundan yararlanılmıştır.

 

13.  Orhan Kemal de Yaşar Kemal de Güney Anadolu bölgesinde doğmuş ve büyümüş ve romanlarında iyi bildikleri o yörenin insanlarına eğilmiş, sorunlarını dile getirmişlerdir. Orhan Kemal’in karakterlerini Daha çok Adana’daki işçilerden, memurlardan seçmesine karşılık Yaşar Kemal köylülerden, ırgatlardan seçer. Ama yazarlar arasındaki asıl ayrım yarattıkları kurmaca dünya ile gerçeklik arasındaki bağdır.      

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur? 

A) Tanımlama     B) Öyküleme       C) Tartışma          D) Karşılaştırma          E) Betimleme

 

14.  İnsan doğal olarak iyidir; ama toplumun kurumları yozlaştırır onu. Rousseau, felsefesinin bu temel ilkesini şu önermeyle ortaya koymuştu: “Tanrı elinden çıkan her şey iyidir, insan elinde her şey yozlaşır.” O, sanat ve kültürün zararlı olduğuna inandığı için Emile adlı kitabında çocukların nasıl kendi kendini yetiştireceklerini anlatır.

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdaki aşağıdakilerden hangilerine başvurulmuştur?  

A) Tanık gösterme – Örneklendirme   

B) Tanımlama – Örneklendirme   

C) Tanık gösterme – Betimleme    

D) Açıklama–Betimleme

E) Tanık gösterme – Tanımlama  

 

15.  Öz Türkçe, ulusun birbiriyle anlaşmasının sesidir. Kara budunun bize söyleyeceği, bizim ona söyleyeceklerimiz var. Ulus işlerini yüklenmiş olanlar ulusa anlaşılır bir dille düşünüp söylemezlerse ulusalcılık bir kuru sözden başka ne olabilir?

Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdaki aşağıdakilerden hangilerine başvurulmuştur? 

A) Tanık gösterme – Tanımlama   

B) Tanımlama – Örneklendirme      

C) Betimleme – Tartışma     

D) Açıklama –  Öyküleme        

E) Tanımlama – Tartışma  

 

CEVAP ANAHTARI 

1. A    2. C    3. C   4. D   5. C   6. D   7. A    8. D   9. D   10. D   11. E    12. A   13. D    14.  A  15.  E