Ad Aktarması
AD AKTARMASI (MECAZ-I MÜRSEL)
Bir sözcüğün benzetme amacı güdülmeden başka bir sözcüğün yerine kullanılmasıdır. Buna Düz Değişmece ya da Mecaz-ı Mürsel adı verilir.
İç-dış ilişkisi: Bir varlığın dışı söylenerek içi ya da içisöylenerek dışı kastedilir.
Örnek: Evi gelecek hafta taşıyoruz. (Evin eşyalarını)
Çayı ocağa koyuver. ( Çaydanlığı)
Bütün-Parça İlişkisi: Bir varlığın bütünü söylenerek parçası,parçası söylenerek bütünü kastedilir.
Örnek: Sokağın ilk girişindeki apartmanda oturuyorum. (Apartmanın dairesi)
Herkes başının üstünde bir çatı olmasını ister (Ev)
Somut-Soyut İlişkisi: Soyut bir kavram söylenerek somut bir varlık kastedilir.
Örnek: Düşük bir maaşla beş canı besliyor. (İnsan)
Sanatçı-Eser İlişkisi: Sanatçının adı söylenerek eseri ya da eserleri kastedilir.
Örnek: Biz Yahya Kemal’ i okuyarak yetiştik. (Romanını)
Yer (Şehir, Kasaba, Köy)- İnsan İlişkisi: Yer adı söylenerek insan adı kastedilir.
Örnek: Takımı şampiyon olunca tüm Adana bayram etti. (Şehir halkı)
Törende bütün kasaba meydanda toplanmıştı. (Kasaba halkı)
Şehir-Yönetim ilişkisi: Bir ülkenin başkenti söylenerek yöneticileri kastedilir.
Örnek: Ankara bu olayda duyarsız kaldı. (Devlet yöneticileri)
Yön-Bölge, İnsan İlişkisi: Yön adı söylenerek o yerde oturan insanlar kastedilir.
Örnek: Batı’nın tavrını anlamak güç. (Avrupa ülkeleri)
Bir Kap Söyleyip İçindekileri Çağrıştırma:
Örnek: Bardağını bitir de sana çay doldurayım. (Çayını bitir)
Soru: Marmara’da her yelken
Uçar gibi neşeli
Yukarıdaki dizelerde olduğu gibi , kimi sözler benzetmeamacı gütmeden kendi anlamı dışında kullanılır.
Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu örnektekine benzer bir kullanım vardır?
A) Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl.
B) Ben ezelden beridir hür yaşadım hür yaşarım.
C) Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.
D) Bastığın yerleri toprak diyerek geçme tanı.
E) Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda.
(1995-ÖSS)
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
Halil İbrahim ASLANHAN
1995 teki sorunun cevabı ne ?
A seçeneği – parça bütün ilişkisi
“Ay, zeytin yapraklarından damlıyordu.”
Bu cümlede de mecaz-ı mürsel varmış ama ben bulamadım yardımcı olur musunuz?
Ay zeytin yapraklarından damlıyordu derken ay ışığı kast edilmiştir.
cevap a hilal derken bayragımızdan bahsedıyor
Ayaklarını çıkar.(Burada ad aktarması yapılmış ayaklardan kasıt ayakkabılardır)
Kazan kaynadı.(Burada kazan dan kasıt kazanın içerisinde bulunan yemek vs)
Bu tarz soruları çözmek için nesneye yönelmek her zaman artı katar.
Bir örnek verelim “Ay, zeytin yapraklarından damlıyordu.” burada nesne “ay” ayın zeytin yapraklarından damlaması gibi bir olay söz konusu değildir o zaman soruyoruz neyi kastediyor? Tabi ki ayın ışığını.
Şimdi ösym sorusuna bakalım
Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu örnektekine benzer bir kullanım vardır?
A) Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl.
B) Ben ezelden beridir hür yaşadım hür yaşarım.
C) Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.
D) Bastığın yerleri toprak diyerek geçme tanı.
E) Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda.
A şıkkına bakalım: Dalgalan sende şafaklar gibi ey nazlı hilal. Burada nesne hilal. Hilalin dalgalanması gibi bir saçmalık olabilir mi? tabi ki hayır o zaman hilal motifli bir şeyden bahsediyor ne olabilir bayrak. o zaman burada ad aktarması yani mecazi mürsel kullanılmıştır.
teşekkürler.
bravo mr. Ömer kendiniz öğretmen misiniz çok güzel anlattınız
cevap a (hilal) mecazi mürsel anlamında kullanılmıştır..!
A) elektrik faturasını bugün yatırdım.
B) film galasında ünlü sanatçılar vardı.
C) hafta sonu balık tutmaya çıkalım.
D) bu belgeyi hastaneye onaylatmalısınız .
bu cümlelerden birinde ad aktarması varmış ben bulamadım yardım eder misiniz?
Cevap D. Mekan – insan ilişkisi
A seçeneği değil mi çünkü faturayı yatıramazsın (yatağa)
orda dolaylama var sanırım
Mum yakmak ad aktarması oluyor mu?
Evet olur, çünkü mumun kendisini değil içindeki ipi yakıyorsun.
aşağıdakilerden hangisi ad aktarmasıdır
A)Konser salonuna izinsiz girmek yasaktır
B)sanat, toplumsam yaşamı değiştirir
C)insan , iç dünyasına uygun olan müziği sever
D)Annem oturmuş kaynayan cezvenin sesini dinliyordu
cevap D şıkkı diyor açıklarsanız çok sevinirim
İç dış ilişkisi var kaynayan cezve değil içindeki sıvı
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad aktarması vardır?
A) Yılların yorgunluğu birikmişti ihtiyar adamın sırtında.
B) Hayat için mutluluğa giden kısa yollar bulmalıyız.
C) Mutfaktaki en geniş tencereyi aldı.
D) Verdiğim evrakları inceledin mı?
Yardımcı olur musunuz?
allah razı olsun bayağı işime yaradı çok teşekkürler
çok yararlı teşekkür ederim
dernek önümüzdeki hafta piknik düzenliyor burada ad aktarması var mı dır ?
var