ELAZIĞ HAZAR ANADOLU LİSESİ  2014-2015 EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI TÜRK EDEBİYATI DERSİ 9.SINIFLAR 1.DÖNEM KURTARMA SINAVI SORULARI

1. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz. (2.5= 10 puan)
   
   a.  Abdülhak Hamit Tarhan’ın Sahra adlı yapıtı Türk edebiyatında Batılı ve modern anlamdaki ilk pastoral şiir örneğidir.
   
   b.  Dizeler her ne kadar şiirin en küçük birimi olsa da şairi tarafından tek dize olarak söylenmiş veya bir şiirden alınarak vecize ya da atasözü hâline gelmiş dizelerde vardır. Böyle dizelere mısra-ı azade (azade mısra) adı verilir.
   
   c.  Dostoyevski “Suç ve Ceza” adlı romanında Raskolnikov’un işlediği cinayet karşısında yaşadığı ruh hâlini çok etkileyici bir biçimde anlatmıştır. Bu durum yazarın psikoloji biliminden yararlandığını göstermektedir.
   
   d.  “abba” şeklinde nazmedilen kafiye düzenine sarmal uyak adı verilir.
   
   e.  İnsanların maddeye dayanan ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan; öğrenimle birlikte deneyim, beceri ve ustalık gerektiren; el emeğine dayanan faaliyet ve işlere zanaat denir.2. Aşağıdaki cümlelerde yargı doğru ise cümlenin başına “D”, yanlış ise “Y” yazınız. (2.5 = 10 p)a.  (Y)  Aruz ölçüsünde uzun ünlü harfle biten heceler de “açık hece” olarak kabul edilir.
   
   b.  (Y)  Mehmet Akif Ersoy “İstiklal Marşı”mızı hece ölçüsüyle yazmıştır.
   
   c.  (D)  Edebiyat, güzel sanatların içinde fonetik sanatlar arasında yer alır.
   
   d. (D) Beyit, aynı ölçüyle söylenmiş aralarında anlam bütünlüğü olan iki dizeden oluşan nazım birimidir.
   
   e.  (Y)  “Nazım biçimi” ve “nazım türü” aynı anlama gelen kavramlardır.3.  Türk edebiyatında manzume türünün ilk örneklerinin hangi edebî dönemde verildiğini belirterek “şiir” ile “manzume” arasındaki farklı ve benzer yönleri yazınız.  (20 p)
   
   Türk edebiyatında manzume türünün ilk örnekleri “Servet-i Fünun” döneminde verilmiştir.  ( 4 p)
   Manzume ve Şiir Arasındaki Farklar:   (10 p)

– Manzumede olay örgüsü vardır. Şiirde olay örgüsü yoktur.
– Manzumelerde sözcükler genellikler gerçek anlamları ile kullanılırken şiirdeki kelimelerde çok anlamlılık esastır.
– Manzumenin düz yazıya çevrilmesi kolaydır, şiirinki ise zordur.
– Manzume, anlatmaya bağlı edebî metinler içinde sayılırken, şiir coşku ve heyecan dile getiren metinlerdendir.
– Şiirler manzumelerden çağrışım, imge ve semboller yönünden çok daha zengindir.
Manzume ve Şiir Arasındaki Benzerlikler:  ( 6 p)

– Her ikisi de dizeler halinde yazılır.
– Her ikisinde de ahenk ve ritim unsurları (ölçü, kafiye, redif…) kullanılır.

4. ‘’Edebiyat, bir halkın ahlak ve adetlerini, düşüncelerini ve duygularını; her türlü hallerini, tavırlarını, davranışlarını ve özelliklerini çoğunlukla yalancı bir lisan ile doğruca tarif ve tasvir eden eserdir.’’

(Recaizade Mahmut Ekrem – Talim-i Edebiyat)

Yukarıdaki edebiyat tanımında altı çizili olan sözle edebiyatın ve dolayısıyla edebî metinlerin hangi özelliği kastedilmektedir? Bu özelliği kısaca açıklayınız.  (10 p)

Kurmaca olma özelliği kastedilmiştir. Kurmaca olma özelliği edebi eserde dile getirdiği anlam dünyası ile gerçek yaşamın somut olguları arasında doğrudan bir özdeşlik kurulması mümkün olmamasıdır.

5. Mecaz-i mürsel sanatının bulunduğu bir cümle yazınız. (5 p)

6.  “Geç fark ettim taşın sert olduğunu

Su insanı boğar, ateş yakarmış”
Yukarıdaki dizelerde bulunan en belirgin edebî sanatın ismini yazınız.  (5 p)
Tecahül-i Arif  ( 5 p)

                      (7, 8 , 9 ve 10. sorular aşağıdaki tabloda verilen şiire göre yanıtlanacaktır.)

7. Yukarıda verilen üç dörtlüğü de dikkate alarak şiirin yazıldığı dönemin zihniyeti hakkında hangi çıkarımları yapabiliriz? Yazınız.  (10 p)
Şiir şairin, sevdiğinden ayrılışını feleğe bağlayan kadercilik anlayışı ve insanın vadesi gelince öleceği inancıyla döneminin dinî zihniyetini yansıtmaktadır. Şiirin 2. dörtlüğünden o zamanki ölçü biriminin arşın olduğunu, çarşıda insanların köle olarak satıldığını, yani köle ticaretinin o dönemde geçerli bir kavram olduğunu öğreniyoruz. Bütün bunlar da o dönemin ekonomik, sosyal ve kültürel zihniyetini yansıtmaktadır. Yine şiirin halk edebiyatı geleneğini yansıtan dörtlüklerle kurulması, hece ölçüsüyle, sade bir dille ve koşma nazım biçimiyle yazılması dönemin sanat anlayışını yansıtmaktadır.

8.  Yukarıda verilen üç dörtlüğü de dikkate alarak şiirin temasını ve ait olduğu Türk şiir geleneğini belirleyip yazınız.  (10 p)

Teması:  Ayrılık   ( 5 p)                ait olduğu Türk şiir geleneği:  Türk halk şiiri geleneği  ( 5 p)

9.  Yukarıda verilen şiirin üçüncü dörtlüğünü kafiye, redif ve ölçü bakımından inceleyiniz.  (10 p)

“alışam, karışam, danışam” sözcüklerindeki “ış” tekrarları tam kafiye (4 p)  yine aynı sözcüklerdeki      “am” tekrarları ise redif ( 3 p)  (Ölçüsü:  11’li hece ölçüsü  ( 3 p)

10.  Yukarıda verilen üç dörtlüğü de dikkate alarak bu şiirin konusuna göre hangi şiir türünün özelliklerini taşıdığını yazınız.  (10 p)

Lirik şiir  (10 p)

Word dosyası halinde İNDİRİN

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

Eda Güneş