SÖYLEV (NUTUK)

Söylev, sözcük anlamı olarak, “söz, söyleyiş, söylemek kuvveti” demektir. Türkçede bu sözcük daha çok “bir topluluğa karşı söylenilen söz, hitabet” manasında kullanılmaktadır.

Dinleyen kişileri coşturmak ve belli bir amaca yöneltmek; onlara bir duyguyu, bir düşünceyi, bir isteği, bir ülküyü aşılamak; önemli açıklamalarda bulunmak amacıyla yapılan etkili, coşkulu konuşmalara Söylev denir.

Nutuklar; dinleyenlerin anlama kabiliyetlerine, hayal güçlerine, duygularına, ilgilerine göre hazırlanır. Dinleyenleri düşündürür, onlarda ilgi uyandırır, onları coşturur, onlara beklenen davranışı yaptırır.

Söylevde; konuşmacıyı ve dinleyenleri yanılgıya düşürmemek için aceleye getirmeden düşünerek konuşmak, dinleyenlere karşı iyi niyet beslemek, dinleyenlerin inanmasını sağlayacak biçimde dürüst konuşmak, dinleyicilere karşı yaşının verdiği olgunluk içinde konuşmak, dinleyenleri kıracak biçimde konuşmamak, gerekirse kendini dinleyicilerin yerine koymasını bilmek, basmakalıp sözler kullanmamak, abartarak konuşmamak gibi ahlâk ölçülerine önem verilmeli, özen gösterilmelidir.

Söylev (Nutuk), aslında bir sözlü kompozisyon ürünüdür. Fakat nutuk, yazıya geçmişse ve kitabî özelliği varsa aynı zamanda yazılı kompozisyon ürünü olarak da kabul görür. Türk edebiyatının en güçlü söylev (nutuk = hitabet) örneği Atatürk’ ün “Büyük Nutku”dur.