TÜRK EDEBİYATI(9.Sınıf Ders Notları,1.Ünite)

 Edebiyat;duygu düşünce ve hayallerin karşımızdakilerde hayranlık uyandıracak şekilde yani güzel ve etkili olarak yazı ya da söz ile ifade edilmesi sanatıdır.

GÜZEL SANATLAR İÇİNDE EDEBİYATIN YERİ

  Sanat insanın güzellik karşısında duyduğu heyecan ve hayranlığı uyandırmak için ortaya koyduğu yaratıcılıktır.Sanatın temelinde insan sevgisi,hoşgörü,yaratma özgürlüğü vardır.

  Sanat insanın varlık şartlarından biridir.İnsanın olduğu her yerde sanat vardır.(Mağara resimleri,antik süs eşyaları,işlenmiş kap kaçak vb.) Sanatın amacı da zaten insanlarda güzel duygular uyandırmak,insan hayatını renklendirmek,güzelleştirmektir.Resim,tiyatro,şiir,dans,müzik ve kitapların olmadığı bir dünyada yaşadığımızı düşünürsek sanatın insan hayatı için ne kadar vazgeçilmez ve önemli olduğunu anlarız.

   İnsanlar kendilerini farklı araçlarla ifade edebilirler.Kimisi resimle,müzikle,dansla heykelle kimisi de şiirle,romanla,hikayeyle yani edebiyat vasıtasıyla ifade ederler. İnsanoğlu hayatı boyunca güzeli istemiştir. Sözüne yazısına(edebiyat), sesine(müzik) kullanabildiği renklere(resim), yaşadığı mekana(mimarlık),işleyebildiği her türlü maddeye(heykeltıraş)güzellik vermek          insanoğlunun yaşam felsefesi olmuştur ki bu da güzel sanatlar dediğimiz şubeleri doğurmuştur.

   Edebiyat bu güzel sanatların bir koludur.Edebiyat;sözde ,yazıda,düşüncede,hayalde güzellik demektir.

    Edebiyat;dil ile gerçekleştirilen,malzemesi dil olan güzel sanat etkinliğidir.Edebi eser öncelikle sanat değeri olan eserdir.Edebi eserlerde dikkatle kullanılmış bir dil vardır.

    Bilim nasıl ki akla,mantığa,öğretmeye yönelik ise sanat da insan ruhunu doyurmaya,güzelleştirmeye yöneliktir.

                                                                                                                          Hilal Kavaklı

                       Edebiyat Öğrt.

Başka Bir Kaynaktan:

Güzel Sanatlar içinde Edebiyatın Yeri

Sanat: Bir duygu, tasarı, güzellik ve hayalin anlatımında kullanılan yöntemle­rin tamamı veya bu anlatım sonucunda ortaya çıkan ve insanda estetik karşılık uyandıran üstün yaratıcılığa denir.

Sanat eseri: Yaratıcılık ve ustalık sonucu ortaya çıkan üstün ve değerli esere verilen addır. Bir tiyatro oyunu, bir heykel, bir tablo, bir müzik parçası, bir roman birer sanat eseridir. Sanat eserini meydana getiren kişilere sanatçı denir.

Sanat eserinin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

• Bir tasarım yani yaratıcı hayal gücüyle ortaya çıkar
• En temel işlevi, insanda estetik bir duygu ve haz oluşturmasıdır
• Amacı doğru ve yararlı bilgiler değil, güzellik sunmaktır
• Açıklayıcı, bilgilendirici, nesnel değil; öznel nitelikler taşır
• Özgün ve etkileyici bir özelliğe sahip olmayı gerektirir.
• Evrenseldir yani ortaya konan ürün tüm insanlığın ortak malıdır.

Zanaat: İnsanların maddeye dayanan ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan, öğ­renimle birlikte deneyim, beceri ve ustalık gerektiren, el emeğine dayanan faa­liyetlere denir.

El becerisi gerektiren ve bir ustanın yanında öğrenilen “terzilik, dokumacılık, berberlik, kuyumculuk, kunduracılık, marangozluk…” birer zanaattır. Belli bir zanaatla uğraşan kişilere zanaatkar adı verilir.

Başlangıçta insan eliyle ortaya konan her türlü ürüne sanat deniyordu. Za­manla “insana gündelik hayatta bir yarar sağlayan” eserlere zanaat denmeye başlandı.

“Zanaat’ın “sanat’tan ayrışmasıyla geriye kalan ve birinci önceliği insana haz vermek, onu mutlu etmek, onda estetik duygular uyandırmak olan “resim, müzik, tiyatro, edebiyat, mimari, heykeltıraşlık” gibi ürünler sanat veya güzel sanatlar olarak anılmaya başlandı.

Edebiyat: Duygu, düşünce ve hayallerin söz ya da yazı ile etkileyici biçimde manzum (şiir) veya mensur (düz yazı) olarak ifade edilme sanatıdır.

Edebiyatın malzemesi dildir. Dil sözcüklerden, sözcükler de seslerden oluştuğu için edebiyat işitsel (fonetik) sanatlar içinde değerlendirilir.

Edebiyatın güzel sanatlar içinde değerlendirilmesinin üç gerekçesi:

• İnsan tarafından ortaya konmuş olması
• Konu olarak insanı ele alması
• Amacının insanda güzel duygular uyandırmak olması